Jaki jest termin na wytoczenie pozwu w oparciu o umowę kredytu frankowego? Odpowiedź na to pytanie ma kluczowe znaczenie dla osób, które zawarły niekorzystne dla siebie umowy kredytów frankowych. Od jego treści zależy bowiem, czy aktualnie można jeszcze skutecznie wytoczyć pozew przeciwko Kredytodawcy w sytuacji, gdy umowa kredytu została zwarta 10 czy 15 lat temu.
Instytucja przedawnienia
Przedawnienie uregulowane zostało w części ogólnej kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 117 § 1 i 2 k.c. roszczenia majątkowe o do zasady ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia.
Innymi słowy, wytoczenie powództwa o roszczenie majątkowe, po upływie terminu przedawnienia, jest w zasadzie skazane na porażkę. Wystarczy bowiem, że strona przeciwna podniesie przed sądem zarzut przedawnienia, a sąd będzie zobowiązany oddalić powództwo i obciążyć powoda kosztami postępowania.
Przedawnienia a pozwy frankowe
W tym miejscu wymaga przypomnienia, że umowy o kredyty frankowe potrafią znacząco się różnić. W konsekwencji, to od brzmienia postanowień konkretnej umowy zależy, czy zasadne jest wytoczyć pozew o stwierdzenie jej nieważności, czy też o zasądzenie zwrotu kwot nadpłaconych z uwagi na abuzywność klauzul umowy. Kwestia przedawnienia prezentuje się różnie w zależności od rodzaju roszczenia, które w konkretnym przypadku przysługuje kredytobiorcy.
Pozwy o „odfrankowienie”
Podstawę prawną roszczeń o zasądzenie zwrotu kwot nadpłaconych z uwagi na abuzywność klauzul umowy, stanową art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c., a więc przepisy dotyczące nienależnego świadczenia, tj. świadczenia które zostało udzielone przez jedną stronę (kredytobiorcę) drugiej stronie (kredytodawcy) bez podstawy prawnej. Świadczeniem tym są nadpłacone raty.
Roszczenia o zwrot świadczenia nienależnego przedawniają się na zasadach ogólnych, określonych w art. 118 k.c. Zgodnie z przywołanym przepisem w obecnym brzmieniu jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Wymaga wskazania, że termin ogólny został skrócony do 6 lat z dniem 9 lipca 2018 r. Przed tą datą termin ten wynosił lat 10.
Zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy nowelizującej o przysługujących konsumentowi roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, których terminy przedawnienia są określone w art. 118 i art. 125 § 1 ustawy zmienianej w art. 1, stosuje się przepisy k.c. w brzmieniu dotychczasowym. W konsekwencji należy przyjąć, że roszczenie o zapłatę nadpłaconych rat, dotyczące umów kredytowych, zawartych przed 9 lipca 2018 r., przedawnia się co do zasady na starych zasadach, tj. po upływie terminu 10 lat.
W tym miejscu należy natomiast rozważyć, kiedy termin zaczyna swój bieg, tj. od kiedy należy liczyć ww. 10 lat. Ponieważ przepisy kodeksu cywilnego nie statuują wprost terminu, w jakim świadczenie nienależne winno zostać zwrócone na rzecz świadczącego, do tego typu roszczeń zastosowanie znajduje art. 455 k.c., który stanowi, że jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.
Zgodnie z art. 120 § 1 k.c. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Tym samym początkiem biegu terminu przedawnienia będzie moment dokonania świadczenia nienależnego na rzecz osoby bezpodstawnie wzbogaconej (w omawianym przypadku – dokonania wpłaty raty przez kredytobiorcę na rzecz banku banku).
Roszczenie o zwrot kwot nadpłaconych stanowi w istocie zbiór roszczeń tego rodzaju. Każde indywidualne roszczenie powstaje odrębnie w dniu dokonania przez kredytobiorcę spłaty konkretnej raty, której to spłacie każdorazowo „towarzyszy”, pozbawiona podstawy prawnej, nadpłata. Z tego względu w orzecznictwie przyjmuj się, że termin przedawnienia biegnie odrębnie dla każdej z nadpłaconych kwot (rat).
Powyższe rozważania prowadzą do ważnego wniosku, zgodnie z którym (jeszcze) możliwe jest skuteczne wytoczenie powództwa o zapłatę nawet w przypadku, gdy mająca stanowić jego podstawę prawną umowa kredytu została zawarta ponad 10 lat temu. W takim sytuacji przedawniona będzie wyłącznie część z nadpłaconych rat. Wymaga jednak wskazania, ze im dłużej kredytobiorca będzie wstrzymywał się z wytoczeniem pozwu, tym większa cześć z przysługujących mu roszczeń ulegnie przedawnianiu.
Pozwy związane z nieważnością umowy kredytu.
Tak jak wskazano w jednym z wcześniejszych wpisów, w przypadku gdy wadliwość umowy prowadzi do jej nieważności, zasadne może być wytoczenie pozwu o zapłatę lub pozwu o stwierdzenie nieważności. W stosunku do pozwu o zapłatę (przesłankowe stwierdzenie nieważności) aktualność zachowują wszystkie uwagi przedstawione w wcześniejszej części tekstu. W takim przypadku jedyna różnica polega bowiem na tym, że całość a nie jedynie część każdorazowej raty stanowi świadczenie nienależne. Rzecz wygląda zupełnie inaczej w przypadku pozwu, w którym kredytobiorca w oparciu o art. 189 k.p.c. wnosi o stwierdzenie nieważności umowy kredytu. W orzecznictwie przyjmuje się w tym kontekście, że roszczenie o stwierdzenie nieważności nie ulega przedawnieniu.
Stanowisko to opiera się na wyrokach Sadu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 1976 r., II CR 288/76 oraz 1 marca 1963 r., III CR 193/62, przy czym znajduje ono również odzwierciedlenie w aktualnym orzecznictwie, (por. np. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 4 lutego 2020 r., XXV C 427/19, wydany w sprawie dot. „kredytu frankowego”). Możliwość wytoczenia pozwu o stwierdzenie nieważności umowy, nie jest tym samym ograniczona żadnym terminem.
Autor: Aplikant Adwokacki Paweł Postolko
Nadzór Redakcyjny: Adwokat Beata Rybicka
